ئایندەی پەیوەندییەکانی واشنتۆن و بەغدا ڕوونە یان لێڵ؟
هەڵوێستی نوێی ئەمریکا لە هێشتنەوەی هێزەکانی لە عێراق چ ڕاستییەک دەردەخات؟ دەنگۆی کشانەوەی هێزەکانی بە شێوەیەکی پراکتیکی جێبەجێ دەکرێت؟ وتارێکی تایبەت لەسەر سیاسەتی نوێی ئەمریکا لە عێراق بخوێنەوە
هەڵوێستی ئەم دواییەی ئەمریکا سەبارەت بە نەکشانەوە لە عێراق، پابەندبوونی واشنتۆن بە ڕۆڵی ئەمنیی خۆی لەو وڵاتەدا پشتڕاست دەکاتەوە، ئەمەش هاوکاتە لەگەڵ هەوڵەکان بۆ پێناسەکردنەوەی پەیوەندییەکانی لەگەڵ بەغدا بەگوێرەی گۆڕانکارییە ناوچەیی و سیاسییەکان.
چوارشەممەی هەفتەی ڕابردوو وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا دووپاتی کردەوە، ئەمریکا لە ڕووی سەربازییەوە لە عێراق ناکشێتەوە، ئەمەش ئاماژەیە بۆ نیازی ئەمریکا بۆ تێپەڕین لەم قۆناغەی ئێستا بەرەو پەیوەندییەکی دووقۆڵی تەقلیدیتر لە بواری ئەمنی و دیپلۆماسی لەگەڵ بەغدا، خاڵی جێی سەرنج ئەوەیە، ئەم هەڵوێستەی واشنتۆن نوێنەرایەتی و نیشاندەری گۆڕانکاری لە ڕێبازی ئەمریکا دەکات لە چەمکی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش بۆ مۆدێلی هاوبەشی ئەمنی درێژخایەن، ئەمەش لە چوارچێوەی ستراتیژییەکی فراوانتر کە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەگشتی و عێراق بەتایبەتی دەگرێتەوە.
لە ڕاستیدا هەڵوێستی ئەم دواییەی ئەمریکا خواستی واشنتۆن بۆ پاراستنی بوونی ستراتیژی خۆی لە عێراق و ناوچەکە پشتڕاست دەکاتەوە، جیا لە لایەنی سەربازی هاوکات پەیوەندییە ئەمنی و دیپلۆماسییەکانیش پێناسە دەکاتەوە بۆ ئەوەی لەگەڵ پێشهاتەکانی ئێستادا بگونجێت و بتوانێت بەسەر سەرجەم فۆرم و نۆرمە نوێیەکانی گروپ، میلیشیا و دەستە و تاقمە جۆراوجۆرەکاندا زاڵ بێت، بە شێوەیەکی سادەتر، باڵادەستیی ئەمنی، سیاسی، ستراتیژی و سەربازیی خۆی لەدەست نەدات.
ڕاگەیاندنی نیازی واشنتۆن بۆ گواستنەوە بۆ پەیوەندییەکی تەقلیدی دوولایەنە، ئاماژەیە بۆ ئەوەی کە ویستی گۆڕینی بوونی خۆی لە چوارچێوەی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعشەوە بۆ ڕێککەوتنە درێژخایەنەکانی هاوکاری دوولایەنەیە، ئەمەش هاوشێوەی ئەو ڕێککەوتنانەی کە لەگەڵ وڵاتانی دیکەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا هەیەتی، هاوکات ئەم هەڵوێستە وەڵامێکی ناڕاستەوخۆی لێدوانەکانی محەممەد شیاع سودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق دەداتەوە، کە چەکداماڵینی کوتلەکان بە کشانەوەی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە عێراق دەبەستێتەوە.
شارەزایانی ئەمنیش لەمبارەەیەوە ئاماژە بەوە دەکەن، لێدوانەکانی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا دەرگا لەسەر مشتومڕەکانی دەوری کشانەوەی تەواوەتی ئەمریکا دادەخەن، ئەمەش داواکارییەکە، کە ساڵانێکە لەلایەن کوتلە چەکدارەکان و میلیشیا و بەشێک لە هێزە سیاسییەکانی عێراقەوە وروژێنراوە، ئەوان جەخت لەوە دەکەنەوە، ئەمریکا وەک میحوەرێکی سەرەکی لە ستراتیژی ناوچەیی خۆیدا، بە تایبەتی بە لەبەرچاوگرتنی پەرەسەندنی گرژییەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، عێراق بە هەستیار و گرنگ دەبینێت، ئامانجی ئامادەبوونی ئەمریکا لە بنکە تایبەتەکاندا بەرەنگاربوونەوەی ڕێکخراوە تیرۆریستییەکان و چاودێریکردنی پەرەسەندنی نفوزی ئێرانە لەو وڵاتە، چونکە کۆماری ئیسلامیی ئێران دەمێک ساڵە هەوڵی جۆراوجۆری بۆ چەسپاندنی نفوز و دەستڕۆیشتووی خۆی لەو وڵاتە داوە و بە ئاسانێک نایەوێت پێگەی ستراتیژی خۆی لەدەست بدات.
بەڵام لایەنێکی دیکەشمان دەبێت لەپێش چاو بێت، ئەوەیش ئەوەیە کە پێناسەکردنەوەی پەیوەندییەکە بە مانای کەمکردنەوەی ڕۆڵی ئەمریکا نییە، بەڵکو پێگەیەکی حیسابکراوە بە ئامانجی پاراستنی نفوزی ئەمریکا لە ڕێگەی ئامرازە جیاوازەکان و بە تێچووی سیاسی کەمتر، لە ڕێگەی ڕێککەوتنی هاوکاریی دوولایەنە کە ئازادیی دیپلۆماسی و سەربازیی زیاتر لە چوارچێوەی عێراقدا بە واشنتۆن دەبەخشێت.
هەنگاوەکانی ئەم دواییەی سیاسی و میدیایی ڕەنگدانەوەی هەوڵەکانی هەردوولا - بەغدا و واشنتۆن - بۆ گەیشتن بە لێکتێگەیشتنێکی نوێیە کە سەرجەم هەوڵەکانی بۆ ئەوەیە پەیوەندی داهاتوو ڕێکبخات، ئەمەش بەشێوەیەکی سەربەخۆ و ئازاد و دوور لە فشارە ناوخۆیی و کوتلەییەکانی عێراق کە بەرهەڵستی ئەمریکا دەبنەوە.
توێژەرانی سیاسی و دیپلۆماسیی پەیوەست بە کاروباری عێراق پێیان وایە، حکومەتی عێراق هەوڵدەدات هاوسەنگی لە نێوان داواکارییەکانی ئەو کوتلانەی کە داوای کشانەوەی تەواوەتی دەکەن و پێویستی بە بەردەوامی پشتیوانی ئەمنی و هەواڵگریی ئەمریکا لە شەڕ دژی تیرۆردا دروست بکات، هەردوولا لە چوارچێوەی بەستێنێکی سیاسی ناسکدا چالاکی دەکەن، کە زیاتر بەرژەوەندی هاوبەش بەڕێوەی دەبەن نەک دروشمی گشتی و ئایدۆلۆژی.
جێگای خۆیەتی ئەوەشمان بیر نەچێت، لێدوانەکانی مارک ساڤایا، نێردەی ئەمریکا لە عێراق، کە تیایدا ئاماژەی بەوە کردووە، دەبێت داهاتووی عێراق عێراقێکی بێ میلیشیا بێت، بۆچوونی ئەمریکی پشتڕاست دەکاتەوە بۆ پشتیوانیکردن لە قۆرخکاری دەوڵەت لەسەر بەکارهێنانی هێز، لە بەرامبەر کەمکردنەوەی کاریگەریی کوتلە چەکدارەکان.
لە بەرامبەر ئەم ئایدیایەدا محەمەد شیاع سودانی سەرۆکوەزیرانی عێراق بە ئاژانسی ڕۆیتەرزی ڕاگەیاندووە، چەکداماڵینی فراکسیۆنەکان پەیوەندی بە کشانەوەی هاوپەیمانی نێودەوڵەتییەوە هەیە، ئەم قسانەی سودانی وایکرد کە چاودێران بە پەیامێکی دووانەی سیاسی لێکیبدەنەوە، کە هەم ئاراستەی واشنتۆن و هەمیش ئاراستەی فراکسیۆنەکان کراوە.
شارەزایان ئاماژە بەوە دەکەن، واشنتۆن چیتر وەک پرسێکی جیاواز سەیری عێراق ناکات، بەڵکو وەک بەشێک لە ڕێگرییەکی ناوچەیی لە دژی ئێران سەیری دەکات، هەروەها بوونی سەربازیی ئەو وڵاتە ئیتر کاتی نییە، بەڵکو پەیوەستە بە بەڕێوەبردنی هاوسەنگی ئەمنی لە کۆی گشتیی ناوچەکەدا.
هەڵوێستی ئێستای ئەمریکا نیشانەی کشانەوەی ڕاستەقینە نییە، بەڵکو گۆڕانکاری لە فۆرم و جەوهەردایە، چونکە واشنتۆن بەدوای ئامادەبوونێکی بچووکتر بەڵام کاریگەرتر و شوێندانەرتردا دەگەڕێت، دواین خەمڵاندنەکانیش ئەوە دەردەخەن کە ئەمریکا بەرەو واژۆکردنی ڕێککەوتنە دوولایەنە درێژخایەنەکان هەنگاو دەنێت، کە شەرعییەت بە ئامادەبوونە سەربازییەکەی دەدات و سیمایەکی یاسایی ڕوونی پێدەبەخشێت، هاوشێوەی ئەو ڕێکخستنانەی کە لە کوێت و بەحرەین و ئوردن ئەنجامدراون.
لەم دۆخەی ئێستادا باس لە کشانەوەی ئەمریکا لە عێراق زیاتر بووەتە لێدوانێکی سیاسی نەک ئەگەرێکی پراکتیکی، بارودۆخی ئێستا ئاماژەیە بۆ ئەوەی، بوونی ئەمریکییەکان بە شێوەی نوێ بەرهەم دەهێنرێتەوە، لە کاتێکدا ڕاستیی سیاسی عێراق کشانەوەیەکی تەواو دەکاتە هەنگاوێکی مەترسیدار کە دەتوانێت بۆشاییەکی ئەمنی دروست بکات و ناتوانرێت لە ناوخۆدا پڕبکرێتەوە.
